Wat is ongezond perfectionisme?

Wanneer je lijdt aan ‘ongezond perfectionisme’ denk je steeds dat wat je doet niet goed genoeg is. Daardoor ben je dikwijls onzeker om een taak af te ronden. Je gedrag wordt bepaald door perfectionistische gedachten en gevoelens. Zo ga je elke taak tot in de puntjes proberen af te werken en toch ben je zelden tevreden.

Voor we je helpen om minder ongezond perfectionistisch te functioneren is het belangrijk dat we je informeren waarom je dit best verandert:

• Perfectionisme leidt op korte termijn (voordelen) tot een beter gevoel: Bijvoorbeeld: Je bent niet zo onzeker dat anderen je werk niet goed zullen vinden. Je hebt zelf een beter gevoel bij de kwaliteit van je werk.

• Perfectionisme leidt op lange termijn (nadelen) tot uitputting door steeds overdreven hard te werken. Uitputting wordt in de hand gewerkt doordat er geen goed evenwicht is tussen inspanning en ontspanning.

• Perfectionisme draagt via uitputting dus bij aan de ontwikkeling van een burn-out.

• Perfectionisme draagt bij aan een disfunctioneren (nadelen) van de organisatie wanneer jij uitvalt door een burn-out of wanneer je werk gedetailleerder wordt uitgevoerd dan vereist, waardoor je minder werk kan uitvoeren.

Hoe kan je ongezond perfectionisme vervangen door een gezondere en effectievere werkwijze?

Door je gedrag op het werk niet meer door je perfectionistische gedachten en gevoelens te laten bepalen!

Mensen hebben over alles gedachten. Dikwijls gaan deze samen met passende gevoelens waardoor deze gedachten de waarheid lijken. Instinctief wordt de keuze van wat we doen (gedrag) daardoor bepaald. Op korte termijn leidt dit steeds tot voordelen. Op de lange termijn leidt dit dikwijls tot aanzienlijke nadelen.

Een voorbeeld om dit te illustreren is een perfectionistische medewerker die klantenmails behandeld. Tijdens de behandeling van elke mail duikt telkens de gedachte en het gevoel van onzekerheid op dat het niet goed genoeg zal zijn en zo wordt elke mail drie keer nagelezen (gedrag) vooraleer deze verstuurd wordt. Dit levert op korte termijn minder angst op voor een ‘slechte’ mail. Immers het veelvuldig nalezen verlaagt de angst dat het niet goed genoeg zal zijn. Op de lange termijn levert dit echter een grotere kans op uitputting op, wat een risicofactor is voor burn-out. Immers je mails drie keer nalezen brengt enorm veel onnodig werkvolume met zich mee. 

Nochtans stelt de medewerker vast dat de collega’s hun mails niet zo grondig behandelen en dat dit geen nadelige gevolgen heeft.

Het is dus zeer belangrijk op je perfectionistische gedachten en gevoelens je doen ( gedrag) niet te laten bepalen, maar hoe?

Ten eerste is het belangrijk je perfectionistische gedachten en gevoelens op te merken wanneer ze door je hoofd gaan. Als je ze niet opmerkt ga je automatisch perfectionistisch gedrag stellen en daar wil je juist komaf mee maken.

Ten tweede moeten we leren deze perfectionistische gedachten en gevoelens als gedachten en gevoelens te zien en niet als feiten (waarheid). Voorbeeld: 3 x mails herlezen is niet nodig, de collega’s doen het ook niet en dat blijkt oké te zijn.

Ten derde moeten we bereid zijn deze perfectionistische gedachten en gevoelens te verdragen tot ze vanzelf weer uitdoven. We moeten niet proberen om de perfectionistische gedachten en gevoelens kwijt te geraken door geruststellend gedrag (bv. mails 3 x nalezen). Immers geruststellend gedrag zorgt er niet voor dat je deze lastige gedachten en gevoelens voor altijd kwijt geraakt.

Ten vierde moeten we weten wat ons doel is en ons (doel)gedrag daaraan koppelen. Voorbeeld, mijn doel is mij minder uitputten, mijn doelgedrag is bv. mijn mails niet onnodig herlezen. Let op, je zal dit gedrag ( je mails maar één keer lezen) herhaaldelijk moeten stellen terwijl je perfectionistische gedachten en gevoelens door je hoofd ‘spoken’. Echter, indien je dit blijft volhouden, zal je merken dat je remmende perfectionistische gedachten en gevoelens afnemen. 

De snelheid waarmee je perfectionistische gedachten en gevoelens afnemen is afhankelijk van hoe vaak (frequentie) je je nieuwe gedrag (bv. mails maar één keer herlezen) herhaalt. Bijvoorbeeld elke dag het nieuwe doelgedrag stellen zal op drie weken tijd een aanzienlijke verbetering opleveren, anderzijds zal je een veel tragere verbetering opmerken als je slechts 1 maal per week je doelgedrag stelt. Let wel, het is belangrijk dit gedrag consequent vol te houden. Indien je bijvoorbeeld je doelgedrag afwisselt met je oude gedrag (bv. mails drie keer herlezen vanuit je onzekerheid) zal er geen of beperkte verbetering zin.